Mov nomme Mathis Eira, leam 20 jaepien båeries jïh byjjenamme Guovdageaidnusne jïh Kvænangenisnie. Mov bovtsen gåatomedajve giesege lea Kvænangenisnie, jïh daelvege gåatomelaante lea Guovdageaidnun jillieraedtesne, Áidejávrisne soemen raasten vööste. Manne Saemien jåarhkeskuvlesne jïh båatsoeskuvlesne vaadtseme. Desnie båatsoefaagem veedtsim jïh dan mænngan lissiebigkemem sïejhme studijemaahtose.
Manne båatsosne byjjenamme jïh bovtsigujmie barkeminie aarkebiejjien. Mov lea ïedtje joejkeste jïh saemien soptsestimmievuekeste, jïh lyjhkem joejkedh jïh dikth/joejketeeksth tjaeledh. Lyjhkem voelpigujmie jïh ålkone eatnamisnie årrodh, jïh bovtsi luvnie mïnnedh.
Munnjien joekoen vihkele aerpievuekien saemien daajroen jïh kultuvren bïjre soptsestidh jïh maam funksjovnide dïhte saemien seabradahkesne jïh kultuvresne utni jïh åtna. Vuesiehtimmien gaavhtan mijjen soptsestimmievuekie funksjovnine utni maanah bijjiedidh.
Vïenhtem daate jaepie goh saemien tsïegle joekoen murreds sjædta. Aervedem manne sïjhtem jïjnjem lïeredh, jïh jïjnjem jïjtjene bïjre lïeredh. Lissine luste sjædta mïnnedidh jïh jeatjah noerigujmie soptsestidh jïh mijjen tjaebpies kultuvren jïh aerpievuekiej bïjre soptsestidh.
Såemies varke saetniesvoeth:
Mïsse jeenjemes aavodh daan tsïeglejaepien?
Manne jeenjemes aavodem vuejnedh guktie nöörjen noerh saemien kultuvrem dåastoeh, jïh maam dan bïjre tuhtjieh. Manne aavodem aaj vuesiehtidh guktie mijjieh saemieh veasoeminie, jïh guktie saemien kultuvre lea tseegkesovveme, jïh gaajhke såemieslaakan sov funksjovnem åtna.
Bööremes raerie jïengem tsööpkedh?
Joejkedh.
Maam darjoeh 10 jaepine?
Manne mån bovtsigujmie barkeminie jïh dagke naakede kultuvrebievnieminie.
Maam lih sïjhteme meatan vaeltedh aevries såålese, jïh mannasinie?
Nejpiebeelhte, juktie dam edtja iktesth meatan utnedh gosse eatnamisnie mïnneminie.
Gie dov saemien åvteguvvie jïh mannasinie?
Saemien åvteguvvie? Hmm, tjuara sån Áillohaš (Nils Aslak Valkeapää) sjïdtedh. Altese ussjedimmievuekie jïh jieledevuekie leah naakede maam manne tuhtjem gieltege, jïh dïhte joekoen vihkeles råållam åtneme joejken aerpievuekiem jealajehtedh. Jïh ohtje lissie saetniesvoete: Áillohaš sealadi ovrehte don baelien manne reakadim 2001.